Wywiad z Wojciechem Kamienieckim, dyrektorem Narodowego Centrum Badań i Rozwoju

Staramy się przychylnie traktować inicjatywy w zakresie Open Access i Open Data, jednak zdajemy sobie również sprawę z tego, że działania takie należy wdrażać w przemyślany sposób, w szczególności dotyczy to potrzeby rozwiązania szeregu istotnych kwestii - dr inż. Wojciech Kamieniecki, dyrektor Narodowego Centrum Badań i Rozwoju

W wywiadzie udzielonym naszemu serwisowi dr inż. Wojciech Kamieniecki mówi o uczestnictwie NCBR w inicjatywach i działaniach dotyczących otwartego dostępu, dostępie do wiedzy w dobie globalizacji gospodarczej oraz o współpracy nauki i biznesu. 

Zapraszamy do lektury całego wywiadu.

Wytyczne Science Europe w zakresie zarządzania danymi

Dane badawcze uznane zostały za jeden z priorytetowych obszarów aktywności Science Europe, stowarzyszenia europejskich organizacji finansujących lub prowadzących badania naukowe. Organizacja promuje otwarte udostępnianie danych w celu weryfikacji bądź replikacji badań, a także ponownego wykorzystania ich w przyszłości, w tym w pozanaukowych kontekstach. Zaangażowanie Science Europe w tym obszarze obejmuje m.in. promowanie zarządzania danymi badawczymi zgodnie z zasadami FAIR, a także opracowanie ujednoliconych ram i wskazówek w zakresie zarządzania danymi, przygotowywania planów zarządzania danymi czy wyboru godnych zaufania repozytoriów. 

W 2019 roku organizacja opracowała publikację „Practical Guide to the International Alignment of Research Data Management”, a teraz ukazała się zaktualizowana i uzupełniona wersja tego przewodnikaZawiera ona wzór formularza ewaluacyjnego do oceny planów zarządzania danymi badawczymi, który wskazuje wymagania w zakresie następujących elementów:

Współpraca OpenAIRE i FAIRsharing

OpenAIRE i FAIRsharing podpisały porozumienie o współpracy, której celem jest wymiana oraz wzbogacenie informacji gromadzonych przez obydwie strony porozumienia.

OpenAIRE to organizacja rozwijająca europejską infrastrukturę otwartej nauki oraz wspierająca naukowców w udostępnianiu wyników badań. Rozwijane przez OpenAIRE serwisy ułatwiają wyszukiwanie publikacji i danych i zwiększają ich widoczność, a także łączą informacje o charakterze administracyjnym (m.in. o organizacjach prowadzących bądź finansujących badania naukowe, strumieniach finansowania, grantach) z informacjami o rezultatach badań. Z kolei FAIRsharing to prowadzony przez Uniwersytet Oksfordzki serwis gromadzący informacje na temat metadanych i standardów metadanych, repozytoriów i baz danych oraz polityk czasopism naukowych i instytucji finansujących badania naukowe.

Jak udostępniać dane zgodnie z zasadami FAIR?

FAIR to akronim słów „findable” (możliwy do znalezienia), „accessible” (dostępny), „interoperable” (interoperacyjny) i „reusable” (możliwy do ponownego wykorzystania), które określają w skrócie wymogi, jakie powinny spełniać dane badawcze.

Sungya Pundir, Wikimedia, CC BY-SA 4.0

 

Zarządzanie danymi i ich otwarte udostępnianie zgodnie z zasadami FAIR jest dobrą praktyką, rekomendowaną bądź wymaganą przez wiele instytucji. W ramach programu Horyzont 2020 obowiązuje Open Research Data Pilot, który uwzględnia zasady FAIR. Są one szczegółowo przybliżone w wytycznych dla beneficjentów, w szczególności w zagadnieniach, które powinny zostać opisane w planie zarządzania danymi badawczymi. Odniesienia do zasad FAIR znajdują się także w opracowanych przez Narodowe Centrum Nauki wytycznych dla wnioskodawców do uzupełnienia planu zarządzania danymi badawczymi.

Trzy repozytoria danych badawczych dostępne dla wszystkich

Naukowcy z całej Polski mogą korzystać z trzech repozytoriów, które powstały w ramach projektu Dziedzinowe Repozytoria Otwartych Danych Badawczych. Repozytorium Danych Społecznych (RDS) oraz Macromolecular Xtallography Raw Data Repository (MX-RDR) mają charakter dziedzinowy, natomiast nowa wersja prowadzonego przez Interdyscyplinarne Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego Uniwersytetu Warszawskiego Repozytorium Otwartych Danych RepOD to repozytorium ogólnego przeznaczenia, które pozwala na udostępnianie danych ze wszystkich dziedzin nauki. Wszystkie repozytoria oparte są o otwarte oprogramowanie Dataverse, rozwijane w ramach projektu.

Korzystanie z repozytoriów jest bezpłatne i umożliwia udostępnienie danych badawczych z uwzględnieniem dobrych praktyk i zasad otwartej komunikacji naukowej, między innymi zasad FAIR. Zestawy danych deponowane w repozytoriach otrzymują trwały identyfikator DOI, który ułatwia wyszukiwanie i identyfikację danych, a także powiązanie ich z publikacjami bądź prawidłowe zacytowanie. 

W repozytoriach umieszczać można zbiory danych o dowolnej wielkości. Deponujący mogą ponadto przypisać zestawom danych jedną z wolnych licencji, umożliwiając tym samym ich ponowne wykorzystanie.

Additional information