Ustawa o otwartych danych

7 września 2021 r. opublikowana została Ustawa o otwartych danych i ponownym wykorzystywaniu informacji sektora publicznego, która wdraża unijną dyrektywę. Ustawa obejmuje m.in. dane badawcze rozumiane jako informacje sektora publicznego utrwalone w postaci elektronicznej, inne niż publikacje naukowe, które zostały wytworzone lub zgromadzone w ramach działalności naukowej i są wykorzystywane jako dowody w procesie badawczym lub służą do weryfikacji poprawności ustaleń i wyników badań.

Regulacje dotyczące danych badawczych ujęte są w art. 22 ustawy, zgodnie z którym dane podlegają bezpłatnie ponownemu wykorzystywaniu, jeżeli zostały wytworzone lub zgromadzone w ramach działalności naukowej finansowanej ze środków publicznych oraz są już publicznie udostępniane w systemie teleinformatycznym podmiotu zobowiązanego, w szczególności w repozytorium instytucjonalnym lub tematycznym. Podmioty zobowiązane, udostępniając te dane, wraz z ich udostępnieniem informują o braku warunków ponownego wykorzystywania albo określają te warunki. Dodatkowo, zgodnie z ustawą Minister Nauki i Edukacji opracowuje politykę otwartego dostępu do danych, uwzględniając aktualne standardy i dobre praktyki, obowiązujący stan prawny, kierunki rozwoju otwartego dostępu oraz Program otwierania danych.

Szczegóły

Utworzono: 2021-10-08

Natalia Gruenpeter

Rekomendacje Koalicji S w zakresie publikacji książkowych

Koalicja S opublikowała stanowisko dotyczące otwartego udostępniania monografii i innych form dłuższych publikacji naukowych. Rekomendacje ujęte zostały w 5 punktach:

1. Wszystkie książki akademickie oparte na oryginalnych badaniach, które zostały sfinansowane bezpośrednio ze środków organizacji należących do Koalicji S, powinny być udostępniane w sposób otwarty w momencie publikacji.
2. Autorzy lub ich instytucje powinni zachować majątkowe prawa autorskie do swoich publikacji, aby umożliwić udostępnianie książek w sposób otwarty i ich ponowne wykorzystanie.
3. Książki akademickie powinny być publikowane w otwartym dostępie z wykorzystaniem licencji Creative Commons.
4. Ewentualne okresy embarga na książki akademickie powinny być jak najkrótsze i nigdy nie przekraczać 12 miesięcy.
5. Instytucje finansujące z Koalicji S powinny finansowo wspierać otwarty dostęp do książek akademickich poprzez swoje systemy finansowania oraz modele biznesowe otwartych publikacji książkowych poprzez odpowiednie rozwiązania.

Koalicja nie określiła terminu wdrożenia proponowanych rozwiązań. Dostrzegła natomiast potrzebę wyznaczenia kierunku działań na rzecz otwartego dostępu do książek oraz podkreśliła płynące z tego korzyści, m.in. zwiększenie liczby cytowań i pobrań.

Szczegóły

Utworzono: 2021-09-09

Natalia Gruenpeter

Otwarta nauka w programie Horyzont Europa - umowa grantowa

Na stronie Komisji Europejskiej ukazały się kolejne dokumenty dotyczące programu Horyzont Europa: wstępna wersja modelowej umowy grantowej wraz z komentarzami i przykładami (Annotated Model Grant Agreement) oraz przewodnik po programie, w którym znaleźć można dodatkowe wskazówki dotyczące realizacji projektów (Programme Guide).

W dokumentach objaśnione zostały m.in. zasady otwartego udostępniania rezultatów badań. Otwarta nauka zdefiniowana została jako systematyczne dzielenie się wiedzą oraz metodami i narzędziami jak najszerzej i jak najwcześniej. Praktyki otwartej nauki odnoszą się do wszelkiego typu rezultatów badań, zarówno recenzowanych publikacji naukowych, jak i danych badawczych, oprogramowania, algorytmów, protokołów, modeli, metod postępowania czy elektronicznych notatników. Otwarte udostępnianie rezultatów ma na celu wspomaganie jakości i efektywności badań, przyspieszenie komunikacji naukowej oraz promowanie współpracy.

Zgodnie z umową beneficjenci powinni jak najszybciej rozpowszechniać wyniki badań w dostępny publicznie sposób, z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z ochrony własności intelektualnej, zasad bezpieczeństwa lub innych uzasadnionych powodów, związanych na przykład z decyzją o ochronie wyników w celu uzyskania patentu bądź z obowiązkiem ochrony danych osobowych.  

Szczegóły

Utworzono: 2021-08-12

Natalia Gruenpeter

Wytyczne Science Europe dot. zrównoważonego zarządzania danymi

Na początku czerwca 2021 r. ukazał się przewodnik „Practical Guide to Sustainable Research Data” przygotowany przez Science Europe, stowarzyszenie organizacji i instytucji naukowych finansujących lub prowadzących badania naukowe. Publikacja wskazuje działania zapewniające długoterminową ochronę i dostępność danych badawczych oraz określa ramy, które ułatwią organizacjom wspieranie naukowców w udostępnianiu wyników badań w zrównoważony sposób.

Zawarte w publikacji rekomendacje ujęte są w tzw. „matrycach dojrzałości”, które pozwolą organizacjom ocenić sytuację w sześciu obszarach oraz zaplanować dalsze kroki zgodnie z określonymi priorytetami, misją, polityką i potrzebami. Rekomendacje kierowane są do instytucji finansujących i prowadzących badania naukowe oraz do organizacji rozwijających infrastrukturę służącą do przechowywania i udostępniania danych badawczych. Wskazane obszary działań obejmują zaangażowanie organizacyjne, kontekst wdrażanych polityk, aspekty finansowe, szkolenia, techniczne przygotowanie oraz komunikację. Publikacja dostępna jest na stronie Science Europe.

Szczegóły

Utworzono: 2021-07-05

Natalia Gruenpeter