Apel Koalicji S do wydawców czasopism

Koalicja S apeluje do wydawców czasopism naukowych o wprowadzenie bardziej przejrzystych zasad w procesie wydawniczym, m.in. w zakresie zgłaszania i publikowania artykułów czy zawieranych z autorami umowach.

W skierowanej do wydawców korespondencji Koalicja S podkreśla, że istotne jest, aby już w chwili zgłoszenia artykułu autorzy wiedzieli jaki rodzaj licencji będzie zastosowany i jakie opłaty będą pobierane, jeżeli artykuł zostanie przyjęty do publikacji, a także czy artykuł zostanie przekierowany do innego czasopisma w wyniku wstępnego zawiadomienia o prawie do ponownego wykorzystania, które stanowi element zgłoszenia.

Wspomniane informacje powinny być umieszczone w widocznym miejscu na stronie internetowej wydawcy, w sekcjach zawierających informacje dla autorów oraz w systemie zgłoszeń (na początku procesu).

Procedury te zgodne są z zasadami określonymi przez Committee on Publication Ethics (COPE) i pozwalają badaczom na podjęcie świadomej decyzji o zgłoszeniu artykułu do wybranego czasopisma.

Więcej informacji na temat inicjatywy znaleźć można na stronie Koalicji S.

Tydzień Otwartej Edukacji 2022

Od 7 do 11 marca 2022 obchodzimy Tydzień Otwartej Edukacji, coroczne międzynarodowe wydarzenie promujące otwarte zasoby edukacyjne oraz upowszechniające wiedzę na temat ruchu otwartej edukacji. Wydarzenie ma charakter globalny i społecznościowy. Każdy może włączyć się w obchody, organizując spotkania, kursy i wykłady bądź promując otwarte zasoby edukacyjne, czyli powszechnie dostępne materiały (podręczniki, kursy, scenariusze lekcji itp.), udostępniane bezpłatnie i na wolnych licencjach.

 

W Polsce w Tydzień Otwartej Edukacji aktywnie włączają się organizacje należące do Koalicji Otwartej Edukacji. W tym roku Centrum e-Learningu AGH przygotowało kurs „Rentgen Otwartych Zasobów” kierowany do nauczycieli i nauczycielek akademickich oraz doktorantów i doktorantek. Kurs odbędzie się online w dniach 7-11.03.2022. Udział w szkoleniu jest bezpłatny, ale wymagana jest wcześniejsza rejestracja. Więcej informacji znaleźć można na stronie Centrum e-Learningu AGH.

Paryski apel w sprawie systemu ewaluacji nauki

Jednym z tematów podjętych podczas Open Science European Conference, konferencji organizowanej na początku lutego 2022 r. w ramach francuskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej, były zmiany w systemie ewaluacji działalności naukowej. Francuski komitet ds. otwartej nauki przygotował i przedstawił apel o zmiany w systemie ewaluacji naukowej, w którym zaproponowano utworzenie koalicji organizacji naukowych zaangażowanych w reformę obecnego systemu.

U podstaw dokumentu leży założenie, że otwartość poprawia jakość i wydajność badań, zwiększa ich oddziaływanie oraz wspiera współpracę. Wskazane kierunki zmian obejmują m.in. uznanie różnorodności działań badawczych i wyników, takich jak publikacje i preprinty, dane badawcze, metody, oprogramowanie, kod i patenty, a także ich wpływ społeczny i działania związane ze szkoleniami, innowacjami i zaangażowaniem publicznym oraz ocenianie pracy badaczy nie tylko na podstawie rezultatów, ale także dobrych praktyk, w szczególności otwartego udostępniania wyników badań.

Dokument odwołuje się do rekomendacji UNESCO ws. otwartej nauki oraz do raportu na temat reform w systemie ewaluacji opublikowanym przez Komisję Europejską w listopadzie 2021 roku. Paryska inicjatywa promuje zaproszenie Komisji Europejskiej skierowane do organizacji naukowych zainteresowanych pracą na rzecz reformy systemu ewaluacji. 

UNESCO przyjęło rekomendacje dotyczące otwartej nauki

Konferencja Generalna UNESCO przyjęła w listopadzie 2021 r. rekomendacje dot. otwartej nauki, które są rezultatem wielomiesięcznych prac ekspertów oraz globalnych konsultacji. Dokument określa cele, podstawy i standardy otwartej nauki wspólne dla 193 krajów członkowskich UNESCO, które mają podjąć kroki zmierzające do wdrożenia rekomendowanych rozwiązań.

UNESCO, CC-BY-SA 3.0 IGO

UNESCO, CC-BY-SA 3.0 IGO

Otwarta nauka została zdefiniowana jako koncepcja łącząca różne ruchy i praktyki mające na celu udostępnianie wiedzy naukowej w sposób otwarty i możliwy do ponownego wykorzystania dla wszystkich, zacieśnienie współpracy naukowej i dzielenie się informacjami z korzyścią dla nauki i społeczeństwa, a także otwarcie procesów wytwarzania i oceniania wiedzy naukowej czy komunikację z podmiotami społecznymi spoza tradycyjnie rozumianej społeczności naukowej. 

Raport na temat otwartej nauki w Horyzoncie 2020

Na stronie Komisji Europejskiej ukazał się raport podsumowujący rezultaty polityki otwartości w programie Horyzont 2020. Publikacja zawiera wyniki badań, których celem było określenie stopnia zgodności sposobu udostępniania wyników badań z wymogami Komisji Europejskiej oraz sformułowanie wniosków i zaleceń na przyszłość.

Autorzy raportu ustalili, że 83% publikacji naukowych objętych polityką otwartości udostępnianych było zgodnie z wytycznymi. Zauważono też, że w ciągu ostatnich pięciu lat zaszły w tym obszarze znaczące zmiany: w 2014 roku jedynie 65% recenzowanych artykułów udostępnianych było w otwartym dostępie, natomiast w 2019 roku odsetek ten wynosił już 86%. Prawie połowa artykułów opublikowana została z wykorzystaniem licencji Creative Commons, 33% - z wykorzystaniem licencji wydawców, które ograniczają możliwości komputerowej analizy treści (text-and-data mining), a 18% nie było opatrzonych żadną licencją. Średnio opłaty za publikacje (article processing charges) w złotym modelu otwartego dostępu wynosiły 2,200 euro, natomiast w modelu hybrydowym - 2,600 euro. Autorzy raportu zaznaczają, że zgodnie z zasadami Planu S, które obowiązują w programach rozpisanych po 1 stycznia 2021 r., koszty publikacji w czasopismach hybrydowych nie będą już mogły być finansowane z przyznanych środków.

Additional information