Rada Europejska przyjęła konkluzje dotyczące otwartej nauki

W czerwcu 2022 r. Rada Europejska przyjęła konkluzje, które stanowią polityczną podstawę wspólnych działań w trzech kluczowych obszarach: reformie systemów oceny naukowej, budowie potencjału publikacji akademickich oraz promowaniu wielojęzyczności jako środka komunikacji i rozpowszechniania wyników badań naukowych.

W pierwszej części dokumentu ujęto podstawowe założenia reformy systemu ewaluacji nauki, który powinien skupiać się na jakości i oddziaływaniu badań, a nie na wąsko rozumianych wskaźnikach ilościowych opartych na publikacjach. Zmiany uwzględniające zasady i praktyki otwartej nauki powinny być wdrażane w wyniku wspólnego wysiłku instytucji i decydentów na różnych poziomach, przy uwzględnieniu kontekstu lokalnego oraz specyfiki różnych dziedzin nauki, a także przy zachowaniu autonomii instytucji naukowych i zasad wolności akademickiej. 

Wskazane w dokumencie kierunki zmian dotyczą:

  • wzmocnienia jakościowych kryteriów oceny i odpowiedzialnego korzystania z kryteriów ilościowych;
  • uwzględnienia w ocenie różnych rezultatów badań oraz wdrażania zasad FAIR (Findable, Accessible, Interoperable, Reusable);
  • uwzględnienia różnych ścieżek kariery oraz różnych typów działalności badawczej i innowacyjnej;
  • uwzględnienia specyfiki różnych dziedzin nauki, etapów rozwoju kariery naukowej oraz misji i zadań instytucji naukowych; 
  • zapewnienia najwyższych standardów etycznych i integralności naukowej;
  • respektowania różnorodności, równości płci, a także promowania aktywności naukowej kobiet.
    Czytaj więcej... Dodaj komentarz
    Szczegóły
    Utworzono: 2022-06-24
    Natalia Gruenpeter

Rekomendacje z okazji 20. rocznicy BOAI w języku polskim

W naszym serwisie oraz na stronie Budapeszteńskiej Inicjatywy Otwartego Dostępu (Budapest Open Access Initiative) opublikowane zostało polskie tłumaczenie rekomendacji wydanych z okazji  20. rocznicy BOAI.

 

Nowy zbiór rekomendacji wypracował komitet sterujący inicjatywy BOAI w oparciu o pierwotne zasady, aktualne okoliczności oraz komentarze osób ze wszystkich dziedzin nauki i obszarów świata.

W dokumencie wskazano cztery główne zagadnienia, które wymagają działań w najbliższej dekadzie:

  1. otwarta infrastruktura i zarządzanie nią,
  2. praktyki ewaluacji badań,
  3. opłaty za publikowanie,
  4. umowy typu „czytaj i publikuj”.

Sygnatariusze rekomendacji dostrzegają, że „otwarty dostęp nie jest celem samym w sobie, ale środkiem do osiągnięcia innych celów; ponad wszystko sprawiedliwości, jakości, użyteczności i długofalowej równowagi badań". Dlatego rozwój otwartego dostępu oceniać należy na tle zysków i strat na drodze do osiągnięcia dalszych celów, a zalecenia na kolejną dekadę i działania we wskazanych obszarach powinny być spójne z tymi celami. 

Tłumaczenie na język polski opracowane zostało przez zespół Platformy Otwartej Nauki.

Dodaj komentarz
Szczegóły
Utworzono: 2022-06-23
Natalia Gruenpeter

UNESCO tworzy kompendium dobrych praktyk w zakresie otwartej nauki

W związku z wdrażaniem rekomendacji dotyczących otwartej nauki UNESCO uruchomiło ankietę, której celem jest zgromadzenie informacji o najlepszych praktykach otwartej nauki stosowanych na wszystkich poziomach: indywidualnym, instytucjonalnym, regionalnym i międzynarodowym. „Powstałe kompendium najlepszych praktyk będzie użytecznym narzędziem do lepszego zrozumienia obecnego krajobrazu otwartej nauki, dzielenia się zdobytym doświadczeniem, identyfikowania i łączenia podmiotów działających na rzecz otwartej nauki na całym świecie oraz dalszego opracowywania innowacyjnych rozwiązań dla otwartej nauki w sposób oparty na współpracy, integracji i przejrzystości” – czytamy w komunikacie UNESCO.

Zebrane informacje mają w szczególności pomóc krajom członkowskim w przyjęciu odpowiednich rozwiązań wspierających priorytetowe obszary działań:

  • promowanie wspólnego rozumienia otwartej nauki, związanych z nią korzyści i wyzwań, a także różnorodnych ścieżek do otwartej nauki,
  • kształtowanie polityki sprzyjającej otwartej nauce,
  • inwestowanie w infrastrukturę otwartej nauki i sprzyjające jej usługi,
  • budowanie potencjału otwartej nauki poprzez inwestowanie w zasoby ludzkie, szkolenia, edukację, a także rozwój kompetencji cyfrowych,
  • promowanie kultury otwartej nauki i dostosowanie zachęt sprzyjających otwartej nauce,
  • promowanie innowacyjnych podejść do otwartej nauki na różnych etapach procesu badawczego,
  • promowanie międzynarodowej i wielostronnej współpracy w zakresie otwartej nauki, zmniejszenia nierówności w zakresie technologii i wiedzy.

Ankieta dostępna będzie do połowy lipca 2022 r. Można ją wypełnić w języku angielskim, francuskim bądź hiszpańskim na stronie UNESCO. 

 

Dodaj komentarz
Szczegóły
Utworzono: 2022-04-27
Natalia Gruenpeter

Rekomendacje z okazji 20. rocznicy BOAI

Z okazji 20. rocznicy Budapeszteńskiej Inicjatywy Otwartego Dostępu (Budapest Open Access Initiative) opublikowany został nowy zbiór rekomendacji opartych o pierwotne zasady, aktualne okoliczności oraz komentarze osób ze wszystkich dziedzin nauki i obszarów świata. 

Sygnatariusze zauważają, że otwarty dostęp nie jest celem samym w sobie, lecz środkiem prowadzącym do innych celów, takich jak sprawiedliwość, równość, użyteczność i zrównoważony rozwój nauki.

Osiągnięciu tych celów podporządkowane są cztery rekomendacje skierowane do wszystkich interesariuszy zaangażowanych w prowadzenie i finansowanie badań, kształtowanie polityk naukowych oraz rozwijanie systemu komunikacji naukowej:

  1. Przechowujmy i udostępniajmy wyniki otwartych badań naukowych korzystając z otwartej infrastruktury.
  2. Zmieniajmy systemy ewaluacji i nagradzania w taki sposób, by zwiększyć zachęty do otwartego dostępu.
  3. Dawajmy pierwszeństwo inkluzywnym kanałom publikowania i dystrybucji, które nigdy nie wykluczają autorów z powodów ekonomicznych.
  4. Wydając środki na otwarte publikacje, pamiętajmy o celach, do jakich ma prowadzić otwarty dostęp.
    Czytaj więcej... Dodaj komentarz
    Szczegóły
    Utworzono: 2022-04-05
    Natalia Gruenpeter

Łotewska strategia w zakresie otwartej nauki

Na początku marca 2022 r. łotewski rząd przyjął strategię w zakresie otwartej nauki na lata 2021-2027, która ma na celu zapewnienie społeczeństwu, badaczom, przedsiębiorstwom, decydentom i wszystkim zainteresowanym dostępu do informacji naukowej (w tym publikacji naukowych i danych badawczych) oraz promowanie zaangażowania społecznego w badania naukowe.

Strategia opiera się na trzech filarach: otwartym dostępie do publikacji naukowych, danych badawczych zgodnych z zasadami FAIR oraz nauce obywatelskiej. Wszystkie publikacje naukowe będące rezultatem badań finansowanych ze środków publicznych mają być udostępniane w sposób otwarty w zielonej lub złotej drodze otwartego dostępu, bez żadnego embarga. Dane badawcze powinny być zgodne z zasadami FAIR (Findable, Accessible, Interoperable, Reusable) i otwarte, jeżeli to możliwe. Zarówno dane dane, jak i metadane oraz e-infrastruktury służące do ich długoterminowego przechowywania powinny uwzględniać zasady FAIR. Regulacje w zakresie nauki obywatelskiej uwzględniają działania na rzecz inicjatyw angażujących obywateli w badania naukowe.

Polityka przewiduje też stworzenie i rozwój konkretnych programów, serwisów i narzędzi wspierających jej realizację, m.in. stworzenie krajowego repozytorium danych badawczych, wprowadzenie wymogu sporządzania planu zarządzania danymi badawczymi czy uruchomienie programu dla data stewardów.

Więcej informacji znaleźć można na stronie Council for National Open Science Coordination (CoNOSC). 

Dodaj komentarz
Szczegóły
Utworzono: 2022-03-28
Natalia Gruenpeter

Additional information